مقاله متنی اصول بنیادین سیستم های پرداخت

اصول بنیادین سیستم های پرداخت

به علت تمایل جهانی جهت رسیدن به پایداری مالی از طریق تقویت زیرساخت های مالی، کمیته سیستم های تسویه و پرداخت (CPSS) متشکل از بانک های مرکزی ده کشور جهت توسعه اصول اساسی سیستم های پرداخت در بانک تسویه بین المللی (BIS) تشکیل شد. این کمیته در سال ۱۹۹۸ یک تیم کاری تشکیل شد که اصول اساسی حاکم بر طراحی و اداره هر سیستم پرداخت را تدوین نماید.

این کمیته توانست اجماع جهانی را جهت طراحی و توسعه این اصول بدست آورد. در نتیجه به غیر از ده کشور اولیه، از بانک های مرکزی ۱۱ کشور دیگر در سطوح مختلف توسعه اقتصادی دعوت شد که در طراحی این اصول کمک نمایند. همچنین نمایندگانی از صندوق بین المللی پول و بانک جهانی به کار این کمیته نظارت می کردند. پس از طراحی اولیه اصول، مطالب به دست آمده جهت اظهار نظر عموم کشورها ارایه گشت. در نهایت و پس از اعمال نظرات اصلاحی و انتقادی نسخه نهایی به دست آمد.

اصول بنیادین به دست آمده همگی کلی هستند و این امر کمک می کند که این اصول در تمامی کشور تا مدتهای مدیدی قابل استفاده باشند. این اصول به هیچ وجه مشخصات دقیق طراحی و اپراتوری سیستم ها را مشخص نمی کند بلکه ویژگی های بنیادین که هر سیستم پرداختی باید داشته باشد. را بیان می کند.

اصول بنیادین طراحی شده در مورد سیستم های پرداخت کاملاً قابل اتکا هستند. خواه سیستم مزبور دارای انتقال بدهی و اعتبار باشند یا نباشند، خواه پردازش اطلاعات آنها الکترونیک باشد یا دستی، خواه ابزارهای پرداخت کاغذی داشته باشند یا الکترونیک. هر چند که سیستم هایی که از ابزارهای کاغذی استفاده می کنند ممکن است که در ارضای بعضی از اصول با مشکل مواجه شوند. البته کشورهایی که ابزارهای پرداخت متنوعی ندارند شاید با توجه به این اصول بهتر باشد که توجه ویژه ای جهت اضافه کردن روشهای دیگر مبذول دارند.

اصول سیستم های پرداخت

۱- سیستم باید تحت رویه های قضایی مرتبط، بر اصول حقوقی محکمی استوار باشد.

۲- قوانین و رویه ها باید به گونه ای باشند که تمام اعضای دیگر در آن سیستم بتوانند درک روشن و دقیقی از ریسک های مالی مشارکت در آن داشته باشند.

۳- سیستم باید بطور دقیق رویه های مدیریت ریسک های اعتباری و نقدینگی را تعریف و مشخص کند. این امر موجب تعیین دقیق مسئولیتهای اعضا و اپراتورهای سیستم می گردد و سبب ایجاد انگیزه مناسب جهت مدیریت و کنترل ریسک های یاد شده می گردد.

۴- سیستم باید بتواند به صورت به هنگام تسویه نهایی را در همان روز مبادله شده انجام دهد. ترجیحاً در طول روز و یا حداقل در انتهای روز

۵- سیستمی که در آن تسویه چند جانبه انجام می شود بایستی حداقل در حالت عدم توانایی عضو دارنده بیشتر تعهد تسویه، سیستم باید تحت تسویه یک جانبه قادر به حصول اطمینان از تکمیل تسویه های روزانه باشد.

۶- دارایی هایی که جهت تسویه مورد استفاده قرار می گیرند ترجیحاً به صورت طلب از بانک مرکزی باشند، در جائیکه از سایر دارایی استفاده می شود باید ریسک اعتباری و نقدینگی نداشته باشند یا بسیار کم باشد.

۷- سیستم باید درجه بالایی از ایمنی و ثبات عملیاتی را تضمین کند و همچنین باید ساز و کارهایی اقتضایی جهت تکمیل پردازش روزانه داشته باشد.

۸- سیستم باید شکلی از پرداختها را در اختیار بگذارد که هم برای استفاده کنندگان آن عملی باشد و هم برای اقتصادی که در آن فعالیت می کند، کارایی داشته باشد.

۹- سیستم باید یکسری اهداف و معیارهای مشخص و در اختیار عموم داشته باشد که اجازه مشارکت آزاد و عادلانه در سیستم پرداخت را به همه افراد بدهد.

۱۰- ترتیبات کنترل و اداره سیستم باید موثر، قابل اتکا و آشکار برای همگان باشد.

وظایف بانک مرکزی در اعمال اصول بنیادین

۱- بانک مرکزی باید اهداف نظام پرداخت خود را دقیقاً تعریف کند. همچنین می بایست نقش و سیاستهای اصلی خود را در مورد سیستم های پرداخت را برای عموم اعلام کند.

۲- بانک مرکزی باید مطوئن شود که سیستم هایی را که اجرا می کند با اصول بنیادین همخوانی دارد.

۳- بانک مرکزی باید بر سیستم های پرداختی که خود اجرا نمی کند نظارت داشته باشد (در مورد همخوانی با این اصول) و همچنین باید توانایی و قدرت اجرایی جهت نظارت و اعمال نظر داشته باشد).

۴- بانک مرکزی باید جهت ارتقا ایمنی و کارایی سیستم پرداخت، با سایر بانک های مرکزی و ادارات داخلی و خارجی مربوطه همکاری داشته باشد.