مقاله محافظه کاری حسابداری و کیفیت اطلاعات حسابداری

عنوان مقاله: محافظه کاری حسابداری و کیفیت اطلاعات حسابداری

رشته تحصیلی: حسابداری

فرمت: Word

 منبع: مقاله کلاسی

چکیده مقاله محافظه کاری حسابداری و کیفیت اطلاعات حسابداری

این پژوهش رابطه بین محافظه کاری حسابداری و کیفیت اطلاعات حسابداری را طی یک دوره ۶ ساله از سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۰ در ۱۲۰ شرکت از شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، مورد بررسی قرار داده است . روش تحقیق از نوع همبستگی و با استفاده از رگرسیون چند متغیره انجام شده است . نتایج تحقیق نشان می دهد رابطه ای مثبت میان محافظه کاری حسابداری و کیفیت اطلاعات حسابداری وجود دارد.

هم چنین شواهد پژوهش نشان می دهد هر چه اندازه شرکت بزرگتر شود کیفیت اطلاعات حسابداری بیشتر می شود. هرگاه حسابرس شرکتی یک موسسه حسابرسی بخش خصوصی باشد در آن صورت کیفیت اطلاعات حسابداری بیشتر از سایر شرکتها است. نسبت اهرمی نیز رابطه ای منفی با کیفیت اطلاعات حسابداری دارد. نتایج پژوهش بر این نکته تاکید دارد که گزارش زیان و سودآوری رابطه ای معنی دار با کیفیت اطلاعات حسابداری ندارد.

واژه های کلیدی: محافظه کاری حسابداری، کیفیت اطلاعات حسابداری و موسسات خصوصی حسابرسی

مقدمه مقاله محافظه کاری حسابداری و کیفیت اطلاعات حسابداری

ویژگی های کیفی اطلاعات حسابداری، نقش غیر قابل انکاری در ارتقای کیفیت اطلاعات صورت های مالی دارند. یکی از ویژگی های کیفی اطلاعات حسابداری، محافظه کاری حسابداری است. مطابق مبانی نظری گزارشگری مالی استانداردهای ملی حسابداری، محافظه کاری حسابداری، یکی از ویژگی هایی است که موجب ارتقای قابلیت اتکای اطلاعات حسابداری می شود. از این‎رو، ادعا می شود که محافظه کاری حسابداری نقش با اهمیتی در مورد سودمندی اطلاعات برای تصمیم‎گیری و به ویژه ارزیابی وظیفه مباشرت مدیر داشته باشد.

اما با تدوین چارچوب مفهومی مشترک هیئت تدوین استانداردهای حسابداری آمریکا و بین المللی، محافظه کاری حسابداری از ویژگی های کیفی اطلاعات حسابداری حذف شده است. واتس (۲۰۰۳) محافظه کاری حسابداری را ویژگی مهمی برای بهبود کیفیت اطلاعات حسابداری می شناسد. به عقیده او استانداردهای غیر محافظه کارانه حسابداری باعث می شود تا مدیران واحدهای تجاری ارقام حسابداری مثلاً سود را به نفع خود بیش نمایی نمایند تا پاداش بیشتری دریافت کنند. به باور او مدیران کیفیت اطلاعات صورت های مالی را قربانی منافع شخصی خود می کنند.

محافظه کاری حسابداری محافظه کاری حسابداری و کیفیت اطلاعات حسابداری

این در حالی است که محافظه کاری حسابداری شناسایی سود را تا زمان تحقق آن به تاخیر می اندازد و این موضوع باعث ارتقاء کیفیت صورتهای مالی می شود. از طرف دیگر چن و همکاران (۲۰۰۷) عنوان می نمایند محافظه کاری حسابداری در مقایسه با استانداردها و رویه های غیر محافظه کارانه حسابداری، تاثیر منفی بیشتری بر کیفیت اطلاعات حسابداری دارد.

از این رو، پرسش اصلی این پژوهش آن است که تا چه اندازه محافظه کاری حسابداری بر کیفیت صورتهای مالی تأثیرگذار است. افزایش استانداردهای غیر محافظه کارانه از سوی هیئت تدوین استانداردهای حسابداری و هم چنین فقدان پژوهش های کافی درباره موضوع تحقیق، این انگیزه را در نویسندگان مقاله به وجود آورده است تا اثر محافظه کاری حسابداری بر کیفیت صورتهای مالی را به عنوان یک موضوع پژوهشی انتخاب نمایند.

هدف پژوهش

هدف این تحقیق آن است که نخست رابطه بین کیفیت صورتهای مالی و محافظه کاری حسابداری را بررسی نماید. هم چنین هدف دوم این پژوهش آن است تا تحلیل‎گران، استفاده کنندگان اطلاعات حسابداری، تدوین کنندگان استانداردهای حسابداری، جامعه حسابداران رسمی و سازمان بورس اوراق بهادار را از عوامل تعیین کننده کیفیت صورتهای مالی آگاه نماید. انتظار می رود نتایج این پژوهش بتواند دستاورد و ارزش افزوده علمی به شرح زیر داشته باشد.

اول این که انتظار بر آن است تا نتایج این مقاله موجب بسط مبانی نظری تحقیقات مرتبط با محافظه کاری حسابداری شود. دوم این که شواهد پژوهش نشان خواهد داد آیا موضوع محافظه کاری حسابداری و کیفیت اطلاعات صورتهای مالی دو موضوع متفاوت در تجزیه و تحلیل اطلاعات صورت های مالی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار است و یا خیر؟ این موضوع به عنوان یک دستاورد علمی می تواند اطلاعات سودمندی را در اختیار تحلیلل گران مالی و استفاده کنندگان صورت های مالی و دانشجویان و استادان رشته حسابداری قرار دهد. سوم این که نتایج پژوهش می تواند ایده های جدیدی برای انجام پژوهش های جدید در حوزه محافظه کاری حسابداری و کیفیت اطلاعات حسابداری، پیشنهاد نماید.

مبانی نظری و پیشینه ی پژوهش

 تعریف محافظه کاری

محافظه کاری حسابداری را الزام به داشتن درجه بالایی از تائید برای شناخت اخبار خوب مانند سود، در مقابل شناخت اخبار بد مانند زیان تعریف می نماید. این تعریف محافظه کاری را از دیدگاه سود و زیان توصیف می نماید.

اما تعریف دیگر،تعریف محافظه کاری حسابداری از دیدگاه ترازنامه است. بر اساس این دیدگاه، در مواردی که تردیدی واقعی در انتخاب بین دو یا چند روش گزارشگری وجود دارد، آن روشی باید انتخاب شود که کمترین اثر مطلوب بر حقوق صاحبان سهام داشته باشد.

تعریف سوم درباره محافظه کاری بر پایه دیدگاه ترکیبی ترازنامه و سود وزیان است. در دیدگاه سوم، محافظه کاری، یک مفهوم حسابداری است که منجر به کاهش سود انباشته گزارش شده از طریق شناخت دیرتر درآمد و شناخت سریع تر هزینه، ارزیابی پائین دارایی و ارزیابی بالای بدهی می شود. در این پژوهش از تعریف سوم برای محاسبه شاخص محافظه کاری استفاده شده است.

دسته بندی دیگری برای تعریف محافظه کاری حسابداری ارائه شده است که عبارت است از محافظه کاری شرطی و محافظه کاری غیر شرطی. ‌محافظه کاری شرطی، محافظه کاری است که توسط استانداردهای حسابداری الزام شده است. یعنی شناخت به موقع زیان در صورت وجود اخبار بد و نامطلوب و عدم شناخت سود در مواقع وجود اخبار خوب و مطلوب.

تفسیر قراردادی درباره محافظه کاری حسابداری

برخی از محققین تعابیری را برای گزارشگری محافظه کارانه اقامه کرده اند. همه آنها پیشنهاد کرده اند که محافظه کاری برای استفاده کنندگان صورتهای مالی مزایایی را به همراه دارد. تا زمانی که برای گزارشگری عملکرد مدیریت از معیارها و شاخص های حسابداری استفاده می شود، مشکلات ناشی از رفتارهای فرصت طلبانه مدیران، همواره در گزارشگری مالی وجود خواهد داشت.

مدیران برای افزایش منافع شخصی خود، در استفاده از معیارهای حسابداری که مبنای اطلاع رسانی برای سرمایه گذاران است، جانبدارانه عمل می کنند و اطلاعات حسابداری را با توجه به منافع خود ارائه و منتشر می کنند. اگر محدودیت هایی که این رفتار فرصت طلبانه مدیر را محدود نماید، وجود نداشته باشد در آنصورت ارقام حسابداری موجود در گزارش های مالی جانبدارانه تهیه و ارائه خواهد شد.

اما محافظه کاری بواسطه الزام قابلیت اثبات و تائید خود، رفتار فرصت طلبانه و جانبدارانه مدیران را محدود می نماید. در عمل محافظه کاری رفتار جانبدارانه مدیر را خنثی و شناسایی سود را با تأخیر می اندازد، در نتیجه خالص دارایی ها و سود کمتر نشان داده می شوند. در قراردادها، اثرات مزبور، ارزش شرکت را افزایش می دهد. زیرا محافظه کاری پرداخت های فرصت طلبانه مدیر به خود و سایر گروهها نظیر سهامداران را محدود می نماید. ارزش افزایش یافته شرکت میان همه گروههای طرف قرارداد شرکت، تقسیم و رفاه هر گروه افزایش می یابد. در این مفهوم، محافظه کاری یک مکانیزم قراردادی کارآمد محسوب می شود.

نمونه آماری و روش پژوهش

 نمونه آماری پژوهش حاضر، شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. این نمونه شامل شرکتهایی است که از شرایط زیر برخوردار باشند:

1. شرکتهایی که قبل ازسال ۱۳۸۵ مورد پذیرش قرارگرفته باشند.
2. به جهت همسانی تاریخ گزارشگری و حذف اثرات فصلی دوره مالی منتهی به ۲۹ اسفند باشد.
3. به دلیل نوع خاص فعالیت شرکتهای سرمایه گذاری و مالی، شرکت مورد نظر جزء این نوع شرکت ها نباشد.
4. شرکت مورد نظر طی دوره تحقیق فعالیت مستمر داشته باشد.

با توجه به مجموعه شرایط فوق، تنها ۱۲۰شرکت (شامل ۷۲۰ مشاهده) در دوره زمانی ۱۳۸۵ الی ۱۳۹۰ شرایط فوق را دارا بوده و لذا به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند.

متغیرهای پژوهش

 متغیر وابسته

متغیر وابسته در این پژوهش شاخص کیفیت اقلام تعهدی است. این شاخص بر اساس مدل فرانسیس و همکاران (۲۰۰۵) به شرح زیراست.

رابطه شماره ۲

TCA_j,t = α _۰+α_۱CFO _j,t-1+α _۲ CFO _j,t+α _۳ CFO _j,t+1 + α _۴ ∆REV_j,t+α _۵ PPE _j,t + ε

TCA: مجموع اقلام تعهدی سرمایه در گردش

CFO: جریان وجه نقد عملیاتی که از صورت جریان وجوه نقد به دست می آید.

∆REV: تغییر در درآمد فروش

PPE: اموال، ماشین آلات و تجهیزات

 ε: باقی مانده حاصل از رگرسیون

همه متغیرها بر میانگین جمع دارایی ها تقسیم شده اند. مبانی نظری مدل بالا بر این نکته استوار است که اقلام تعهدی باید جریان نقدی عملیاتی (CFO) دوره قبل، جاری و بعد را توضیح دهد. مقادیر باقی مانده(ε_i) حاصل از رگرسیون اقلام تعهدی نشان دهنده مدیریت سود یا کیفیت سود است. هر چه انحراف معیار اندازه مقادیر باقی مانده کمتر باشد، کیفیت اقلام تعهدی و در نتیجه کیفیت اطلاعات حسابداری بالاتر است و بر عکس. از این رو، مقدار انحراف معیار در عدد منهای یک ضرب می شود. بنابراین انحراف معیار مقادیر باقی مانده مدل بالا (ε_i) برای چهار سال سال گذشته به عنوان متغیر وابسته در این پژوهش در نظر گرفته شده است. (Francis and et al. 2005)