مقاله متنی سیستم های پرداخت

سیستم های پرداخت

سیستم های پرداخت بخش حیاتی زیرساخت اقتصادی و مالی یک کشور هستند. عملکرد خوب آنها در انتقال امن و به موقع وجوه مهمترین اثر آنها در عملکرد کلی نظام اقتصاد می باشد. اما سیستم های پرداخت می توانند ریسک جدی برای مشترکین داشته باشند. به این ترتیب که این سیستم ها می توانند به صورت یک کانال، مشکلات را از یک قسمت از اقتصاد به بخش های دیگر منتقل کنند. این ریسک سیستماتیک دلیل اصلی توجه و علاقه بانک های مرکزی در طراحی و اپراتوری این سیستم ها می باشد.

یک نظام پرداخت در واقع یک سری ترتیباتی است که اجازه می دهد که استفاده کنندگان پول را انتقال دهند. در حال حاضر در بسیاری از کشورهای پیشرفته پول عبارت است از سکه و اسکناس چاپ بانک مرکزی و طلب از موسسات اعتباری به شکل سپرده.

برای انجام پرداخت، پرداخت کننده می بایست درخواست خود را به بانکی که پول را در اختیار دارد، بدهد. این درخواست ممکن است به صورت کاغذی باشد مثل چک و یا به صورت الکترونیکی باشد مثل کارت های پلاستیکی.

در مرکز هر سیستم پرداخت ترتیباتی هست که انتقال پول را بین اعضای سیستم تسهیل می کند (واسطه هایی که مستقیم به سیستم و یا به یکدیگر متصل می شوند). بنابراین سیستم های پرداخت تشکیل شده اند از تعدادی از شبکه ها که اعضا را به هم پیوند می دهد، سوئیچ ها جهت توزیع پیغام ها و قانون و رویه جهت استفاده از این زیرساخت به عبارت دقیق تر هر سیستم پرداختی شامل:

_ استامداردهای فنی توافق شده و روش های انتقال پیغام ها بین اعضا

_ یک ابزار توافق شده جهت تسویه طلب های اعضا از یکدیگر (مثل حساب در بانک مرکزی)

_ یک مجموعه از قوانین و رویه های اجرایی

اهمیت سیستم های پرداخت

سالهای متمادی نحوه عملکرد و کارکرد نظام پرداخت به عنوان نگرانی و دغدغه بانکهای مرکزی مطرح نبود. عملیات این نظام بیشتر به عنوان یک فعالیت مکانیکی و پشت پرده مطرح بود که سیاست گذاری خاصی را نمی طلبید. این تفکر در حال حاضر تغییر پیدا کرده است. اقتصادهای مدرن در ۱۵ سال اخیر شاهد دو اتفاق بوده اند:

الف) رشد چشمگیر گردش پول در سیستم های پرداخت، هم از لحاظ تعداد مبادلات انجام شده و هم از لحاظ مقدار ارزش پول جابجا شده. این امر به علت رشد سریع فعالیت بازارهای مالی در سراسر جهان می باشد که پرداخت های مربوطه به تبع آن رشد کرده است.

ب) رشد چشمگیر تکنولوژی. از طریق این تکنولوژی وجوه می توانند از خلال سیستم های پرداخت بسیار سریع تر حرکت کنند.

در کشور انگلستان گردش نظام پرداخت ۴۲ برابر تولید ناخالص داخلی (GDP) سالانه این کشور می باشد. به بیان دیگر تنها شش روز کاری کافیست تا نظام پرداخت انگلستان ارزشی برابر با GDP کشور را پردازش نماید.

بنابراین هم اکنون توجه زیادی به نقش سیستم های پرداخت در اقتصاد بازار مبذول می شود. این اقبال جهانی از چند وجه قابل توجه می باشد:

۱- به عنوان بخش حیاتی زیرساخت مالی و اقتصاد

۲- به عنوان کانال لازم جهت مدیریت موثر اقتصادی، خصوصاً از لحاظ سیاست های پولی.

۳- به عنوان یک ابزار جهت ارتقا کارایی اقتصاد